آشنایی با اجزا و قطعات ایمپلنت‌های دندانی

ایمپلنت دندانی

ایمپلنت دندانی ابزاری نوین است که جایگزین دندان یا دندان‌های از دست رفته می‌شود. ظاهر و عملکرد این دندان‌ها کاملا مشابه دندان‌های طبیعی است، و مانند دندان‌های طبیعی حفظ و نگهداری می‌شوند.

رایج‌ترین انواع ایمپلنت

ایمپلنت مشابه ریشه‌ی دندان (End osseous root-form)

این نوع ایمپلنت درون استخوان جای می‌گیرد. شکل این ایمپلنت شبیه ریشه‌ی دندان طبیعی است.

ایمپلنت قابل پیوند با استخوان(Osteointegrated)

در این نوع ایمپلنت بین سطح ایمپلنت و بافت زنده‌ی استخوان جوش می‌خورد. این عمل معمولا از طریق پیوند استخوان انجام می‌شود.

اجزاء ایمپلنت

تاج (Crown)

تاج‌ها بالاترین بخش یک ترمیم هستند و نیز قسمتی هستند که در دهان قابل مشاهده می‌باشند. تاج‌ها جایگزین دندان‌های اصلی می‌شوند تا هم سطح جونده را تشکیل دهند و هم زیبایی ظاهری را فراهم آورند. تاج‌ها به دست تکنیسین‌ها ساخته می‌شوند.

پایه‌ای که تاج دندان را حمایت می‌کند ممکن است دست ساز باشد یا طی فرایندی صنعتی ساخته شده باشد. تاجِ کامل بوسیله‌ی سمان و یا پیچ روی اباتمنتِ پایه (دندان یا ایمپلنتی که پایه‌ی پروتز است و دندان مصنوعی روی آن قرار می‌گیرد و به عنوان لنگر، بریج یا دنچر عمل می‌کند) قرار می‌گیرد.

اباتمنت (Abutment)

اباتمنت تکیه‌گاهی برای تاج (یا چندین تاج، مانند یک بریج) فراهم می‌آورد، بعلاوه حد فاصل بین تاج و ایمپلنت می‌باشد. چرخش (پیچاندن) پایه‌ی دندان توسط دسته‌هایی که روی تنه‌ی اباتمنت تعبیه شده‌اند کنترل می‌شود. این دسته‌ها حرکت چرخشی را محدود می‌کنند تا مراحل بعدی را پشتیبانی نماید. در مصنوعات مختلف با تغییرات کم و بیش، از سیستم‌های متفاوتی استفاده می‌شود.

در اباتمنت‌های قدیمی‌تر از سیستمی  استفاده می‌شود که بیشترین نیرو به بخش خارجی ایمپلنت وارد می‌شود اما در اباتمنت‌های جدیدتر تمایل بیشتر به استفاده از قطعاتی است که بخش داخلی نیروی بیشتری تحمل می‌کند. هم اکنون طرح‌های متعددِ شرکت‌های مختلف در دسترس می‌باشند.

اباتمنت‌ها با زاویه‌ها، سطح مقطع‌ها (قطرهای متفاوت) و مواد مختلف ساخته می‌شوند، یا توسط تولیدکنندگان متخصص به روش سنتی قالب‌گیری می‌شوند. در این روش، تکنیسین اباتمنت‌ها را با استفاده از ابزارهای خاص شکل می‌دهند (تراش می‌دهند) تا متناسب با تاج باشند. در نهایت، اباتمنت آماده شده با استفاده از لوکاتور (locator) به ایمپلنت پیچ می‌شود تا آن را به محل خود هدایت کند.

ایمپلنت یا فیکسچر (Fixture)

ایمپلنت برای ترمیم یک لنگر یا پایه فراهم می‌آورد. این قطعه با پیچ درون استخوان فک قرار می‌گیرد و پایه‌ی ثابتی بوجود می‌آید که بتوان اباتمنت را با پیچ روی آن محکم نمود. بافت استخوان می‌تواند اطراف ایمپلنت رشد کند، فک را احیا و مستحکم نماید و از دست رفتن استخوان را کاهش دهد. استخوان زمانی از دست می‌رود که دندان‌های طبیعی از دست می‌روند. ایمپلنت‌ها با بلندا، اشکال (مثلا مخروطی شکل) و قطرهای (یا سطح مقطع‌های) مختلف وارد بازار می‌شوند. هر شرکت سازنده طرح خاص خود را برای ایمپلنت دارد که ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند.

این ویژگی‌های منحصربه‌فرد دندانپزشک و تکنیسین را ملزم می‌کند هنگام کاشت و ساخت پروتزهای پایه‌ی ایمپلنت به شدت به فرایندها و دستورالعمل‌های مختص شرکت سازنده پایبند باشند. شرکت‌های سازنده دوره‌های آموزشی معتبر برگزار می‌نمایند که این اطلاعات را در اختیار افراد قرار می‌دهند.

ایمپرشن کوپینگ (Impression Coping)

ایمپرشن کوپینگ‌ها توسط دندانپزشک استفاده می‌شوند تا دقیقا مشابه محل ایمپلنت در دهان بیمار شوند. دندانپزشک ایمپرشن کوپینگ را با پیچ روی ایمپلنت واقعی نصب می‌کند سپس با استفاده از تکنیک قالب‌گیری خاصی، از دندان قالب تهیه می‌کند. تکنیک قالب‌گیری می‌تواند “باز” یا “بسته” باشد.

تکنیک تری باز (open tray) به دندانپزشک اجازه می‌دهد قالب را به طور کامل با ایمپرشن کوپینگ(ها) از دهان بیمار خارج نماید زیرا اجازه‌ی دسترسی خارجی به پیچ نگهدارنده‌ی قالب می‌دهد در نتیجه ایمپرشن کوپینگ(ها) در ماده‌ی قالب‌گیری ثابت می‌مانند. سپس دندانپزشک باید پیش از ارسال نمونه قالب به لابراتوار (آزمایشگاه) آنالوگ (عضوی که در عمل با عضو یا قسمت دیگر شبیه بوده ولی از لحاظ ساختمانی متفاوت است) را اضافه نماید.

در تکنیک تری بسته (Closed tray) دندانپزشک باید ابتدا قالب را از دهان بیمار خارج نماید سپس پیچ‌های ایمپرشن کوپینگ را باز کند تا آنها را از ایمپلنت خارج نماید. سپس دندانپزشک ایمپرشن کوپینگ‌ها را مجددا در محل خود در مواد قالب‌گیری قرار می‌دهد و پیش از ارسال قالب به لابراتوار، آنالوگ‌ها را اضافه می‌نماید.

آنالوگ یا ایمپلنت رپلیکا (Analogue or Implant Replica)

تکنیسین‌های لابراتوار از آنالوگ استفاده می‌نمایند تا دقیقا شبیه ایمپلنت و محل آنها در دهان بیمار ساخته شوند. با استفاده از قالب، مدل قرارگیری دندان‌های بیمار قالب گیری می‌شود. آنالوگی که روی ایمپرشن کوپینگ با پیچ بسته شده است، طی فرایند قالب گیری درون مدل گچی قرار می‌گیرد.

آنالوگ‌ها محل ثابت دقیقی فراهم می‌آورند (دقیقا مشابه موقعیت ایمپلنت) که تکنیسین می‌تواند اباتمنت را درون آن قرار داده، شکل دهد و تاج یا بریج بسازد.

لنگر (آنکور) نگهدارنده (Retentive Anchors)

لنگرهای نگهدارنده در طرح‌های مختلف وارد بازار می‌شوند. اباتمنت توپی (با گیره‌ی نگهدارنده)، اباتمنت آهنربایی (با آهنربای نگهدارنده) و اباتمنت برجی (“لوکاتور” با یک گیره‌ی نگهدارنده).

همه‌ی لنگرها دارای دو جزء اصلی می‌باشند: تکه‌ی اباتمنت شکل داده شده و “مادِگی” که روی آن متصل می‌شود (و تحت عنوان ماتریکس شناخته می‌شود).

با پیچ شدن اباتمنت‌های لنگر به درون ایمپلنت‌ها، محافظی برای دنچر کامل یا پارسیل فراهم می‌آورد (که با گیره به یکدیگر متصل می‌شوند). این بخش، پایه‌ی ثابتی بوجود می‌آورد و از حرکات ناخواسته‌ی پروتز جلوگیری می‌کند.

ریتینرهای میله‌ای

این نوع ریتینرها که توسط تکنیسین‌های لابراتوار ساخته می‌شوند مستقیما روی ایمپلنت (پیچ) سوار می‌شوند. سپس با استفاده از مکانیزم گیره، دنچر به میله‌ای که با پیچ نگه داشته می‌شود محکم بسته می‌شود. دو نوع ریتینر میله‌ای وجود دارند: دولدِر (Dolder) و هادِر (Hader)

این میله‌ها تکیه‌گاهی مستحکم برای نگه داشتن دنچرها فراهم می‌آورند. ممکن است این میله‌ها روی ایمپلنت‌های تولید کارخانه‌های مختلف سوار شوند.