ایمپلنت دندان به نحوی که امروز مورد استفاده قرار می‌گیرد در سال ۱۹۵۲ توسط یک جراح سوئدی اختراع شد و امروزه به عنوان استانداردی برای جایگزینی دندانهای از دست رفته محسوب میشوند. ایمپلنت دندان با کمک یک عمل جراحی در داخل استخوان فک قرار گرفته و با گذشت چندین ماه با آن ادغام میشوند. این فرایند ادغام osseointegration نام دارد. ایمپلنت دندان به عنوان جایگزینی برای ریشه دندان از دست رفته محسوب میشوند و از این رو اصطلاح artificial tooth root به آنها نسبت داده می شود. این ریشه مصنوعی می تواند به طور مستقل جایگزینی یک دندان شده و یا به عنوان پایه ای برای بریج bridge و و یا دندانهای مصنوعی مورد استفاده قرار بگیرد. حال در این مقاله قصد داریم شما را با انواع ایمپلنت دندان آشنا نموده و روش های جایگزین ایمپلنت دندان را مورد بررسی قرار دهیم.
قابلیت ادغام شدن ایمپلنتهای دندانی با استخوان فک بدون تأثیر بر دندانهای مجاور موجب ایجاد نزدیک‌ترین حس و حالت به دندانهای طبیعی فرد میشود
یکی از بزرگترین و منحصر به فرد ترین مزایای انواع ایمپلنت دندان سالم ماندن دندان های مجاور برای جایگزینی دندان هاست. در روش های مرسوم قدیمی جهت جایگزینی دندان های از دست رفته از بریج استفاده می کردند. در این روش دندان های سالم مجاور ناحیه بی دندانی کاملا تراش خورده(مینا و عاج کاملا تراش داده می شوند) و روکش دندان ها را جایگزین می کند. در این روش بعد از مدتی و به خصوص در صورت عدم رعایت بهداشت، دندان های مجاور سالم بیمار هم دچار پوسیدگی شده و نیاز به درمان های مثل درمان ریشه شده و حتی ممکن است در نهایت کشیده شوند. اما در ایمپلنت دندان های از دست رفته بدون توجه به دندان های مجاور و توسط پیچ کار گذاشته شده بر روی آنها قرار میگیرند.
بیشتر ایمپلنتهای دندانی از تیتانیوم ساخته شده اند تیتانیوم یک فلز biocompatible یا زیست سازگار است و برانگیختگی سیستم دفاعی بدن را به دنبال ندارد همین امر به ادغام آن با استخوان فک کمک شایانی می‌کند. با گذر زمان و پیشرفت در دانش و تکنولوژی ساخت ایمپلنت های دندانی میزان موفقیت درمان با آنها به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است به گونه ای که بر اساس مطالعات صورت گرفته امروزه میزان موفقیت در درمان با آنها نزدیک ۹۸ درصد می باشد.
هنگامی که دندانی از دست می‌رود عموما سه راهکار برای جایگزینی آن وجود دارد:
1- استفاده از پروتز های متحرک دندانی نظیر دندانهای مصنوعی full denture) ) یا پروتز پارسیل ( partial denture)
2- استفاده از بریج های دندانی ثابت
3- استفاده از ایمپلنتهای دندانی
انواع ایمپلنت دندان چه از نظر زیبایی و چه از نظر عملکرد به عنوان ایده آل ترین گزینه برای جایگزینی یک, چندین و یا تمامی دندانها در افرادی محسوب میشوند که دندانهای خود را بر اثر جراحات بیماری‌های پریودنتال پوسیدگی و یا عوامل دیگر از دست داده اند.
جایگزینی یک دندان: زمانیکه فرد تنها یکی از دندانهای خود را از دست داده باشد میتوان با کمک یک ایمپلنت به همراه crown (روکش) آنرا جایگزین نمود.
جایگزینی چندین دندان: زمانیکه چندین دندان از دست رفته باشند میتوان با کمک implant-supported bridges آنها را جایگزین نمود. در این موارد به ازای هر دندان از دست رفته نیازی به جایگزینی ایمپلنت نبوده بلکه بر حسب شرایط با تعداد کمتری پیچ ایمپلنت تعداد دندان های بیشتری می توان جایگزین نمود.
جایگزینی تمام دندانها: در این موارد سه راه حل وجود دارد.
1- استفاده از دست دندان (complete denture)
2- استفاده از دو تا چهار پایه و ساخت دست دندان متکی بر ایمپلنت ( که اصطلاحا به آن اور دنچر overdenture اطلاق می شود)
3- استفاده از 6 تا 9 ایمپلنت و روکش های ثابت ( بین 12 تا 14 دندان ) به صورت بریج
ایمپلنتها انواع مختلفی دارند دو نوع از انواع ایمپلنت دندان عبارتند از:
- Endosteal (داخل استخوانی): که رایجترین ایمپلنت مورد استفاده است. انواع ایمپلنت دندان عبارتند از Screws, cylinders, blades که طی عمل جراحی داخل استخوان فک قرار داده میشوند. هر ایمپلنت دندان میتواند برای نگهداری یک یا تعدادی دندان مصنوعی (prosthetic) مورد استفاده قرار بگیرد. این نوع از ایمپلنتها به عنوان جایگزینی مناسب برای بیمارانی که از bridge و دنچرهای متحرک استفاده میکنند میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند. مزیت این نوع از انواع ایمپلنت دندان در آن است که نیازی به تراش مینای دندانهای مجاور برای قرارگیری به عنوان پایه bridge وجود ندارد.
- Subperiosteal (خارج استخوانی):این نوع از ایمپلنتها به کمک postهای فلزی بر روی استخوان قرار داده میشوند و از لثه ها بیرون می آیند تا به نگهداری و ثبات پروتزها کمک کنند. این نوع از انواع ایمپلنت دندان در بیمارانی که امکان استفاده از دنچرهای معمولی در آنها وجود ندارد و همچنین افرادی که میزان استحوان باقی مانده در آنها به علت تحلیل شدید بسیار اندک است مورد استفاده قرار میگیرند. چرا که ایمپلنت دندان با بافتهای لثه و استخوان زیرین خود ادغام میشود و با فراهم کردن پشتیبانی مناسب مانع ار لق شدن دنچر هنگام صحبت کرد و غذا خوردن میشود.
انواع Subperiosteal در مقایسه با endosteal در طولانی مدت نتایجی ضعیف از خود به جای میگذارند به همین خاطر امروزه استفاده از آنها به ندرت صورت می‌گیرد.
پیش از قرار گیری ایمپلنت دندان عوامل متعددی باید مورد بررسی قرار بگیرند نظیر:
- ناحیه دندان یا دندان های از دست رفته
- میزان و کیفیت استخوان موجود در ناحیه ای که قصد قرار گیری ایمپلنت وجود دارد
- سلامت عمومی بیمار
گرفتن تاریخچه پزشکی تصاویر رادیوگرافیک و معاینات کلینیکی از جمله مواردی هستند که پیش از قرار گیری ایمپلنتها انجام میشوند.
جراحی برای قرارگیری ایمپلنت دندان عموما تحت بی حسی موضعی صورت می‌گیرد به همین خاطر دردی حین قرارگیری آنها احساس نمی‌شود. اندکی آزردگی در ساعات نخست پس از پایان اثر بی حسی موضعی طبیعی است که با کمک مسکن‌های رایج قابل کنترل می باشد.
ایمپلنت دندان همانند دندان طبیعی خود شما می‌باشد و به همان میزان مراقبت احتیاج خواهد داشت. به منظور نگهداری آنها عاری از هرگونه جرم و پلاک توصیه میشود استفاده از مسواک و نخ دندان برای آنها به طور مرتب صورت گیرد.