درمان ریشه یکی از فرایند های دندانپزشکی است که مواد مخصوصی جایگزین پالپ آسیب دیده یا عفونی دندان می شوند . پالپ دندان خط زندگی دندان است- عروق خونی، فیبرهای بافت ها و اعصاب داخل حفره مرکزی دندان آن را زنده نگه می دارند. فرایندی که به منظور جایگزینی پالپ آسیب دیده یا عفونی انجام می شود تحت عنوان درمان اندودانتیک شناخته می شود.

به طور کلی، نرخ موفقیت درمان اندودانتیک نسبتاً خوب است. حدود 90 تا 95 درصد از افرادی که تحت درمان ریشه قرار گرفته اند می توانند انتظار داشته باشند دندان پس از درمان عملکرد طبیعی خود را باز یابد. دندان درمان شده باشد مدت زمانی طولانی دوام داشته باشد، به شرطی که بهداشت دهان و دندان ها به خوبی حفظ شود و به طور کلی از آن نگهداری شود. البته، هیچ درمان یا تعویض و جایگزینی به خوبی دندان سالم نخواهد بود.

ساختار دندان

دندان اساساً از مواد سختی به نام عاج تشکیل شده است. مینا لایه بیرونی است که از بخش قابل مشاهده دندان (تاج) محافظت می کند. بخشی از دندان که زیر خط لثه واقع شده است ریشه نامیده می شود. ریشه کمک می کند دندان داخل فک تکیه گاهی محکم داشته باشد. به طور کلی، دندان های جلو تنها یک ریشه دارند، در حالی که دندان های مولر عموماً تا سه ریشه دارند. داخل هر ریشه ممکن است چندین فضای کانال وجود داشته باشد.

مرکز توخالی دندان حفره پالپ نامیده می شود. این منطقه حاوی عروق خونی، اعصاب و پالپ است. پالپ بافت حساسی است که اکسیژن، مواد مغذی و احساسات دندان را تأمین می کند. پالپ دندان از سقف حفره پالپ تا ته هر کانال امتداد یافته است. در صورتی که این بخش عفونی شود، کل فضا نیاز به ضد عفونی سازی دارد.

عملکرد اصلی پالپ دندان تنظیم رشد دندان در طول دوران کودکی است. وقتی دندان به طور کامل شکل می گیرد، مواد غذایی برای دندان از بافت های اطراف ریشه دندان دریافت می شوند. بنابراین، در اکثر موارد، دندان می تواند بدون پالپ هم عمل کند و بدون هیچ نشانه ای باقی بماندو پس از انجام درمان ریشه، دندان “بدون پالپ” است، اما دندان مرده محسوب نمی شود.

علائم و نشانه های پالپ آسیب دیده یا عفونی

پالپ بیمار می تواند ملتهب و عفونی شود. علائم و نشانه های پالپ آسیب دیده یا بیمار عبارتند از:

• درد بدون محرک یا درد خود به خود
• حساسیت به نوشیدنی یا غذاهای سرد یا داغ
• درد حین گاز زدن یا جویدن
• شل شدن دندان
• تورم لثه های نزدیک دندان عفونی
• ترشح چرک از اطراف دندان عفونی
• تورم بافت صورت

گاهی اوقات، پالپ دندان می تواند بدون بروز هیچ نشانه ای آسیب ببیند یا بیمار شود. در این موارد، این مشکل معمولاً طی معاینات و چکاپ های معمول دندانپزشکی برای دیگر مشکلات، با تست های خاصی یا با تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس شناسایی می شوند.

علل آسیب دیدن و عفونی شدن پالپ دندان

حوادث بسیاری هستند که می توانند منجر به آسیب دیدن پالپ دندان شوند. برخی از این حوادث عبارتند از:

• پوسیدگی عمیق یا درمان نشده دندان
• پوسیدگی زیر پر شدگی عمیق دندان
• تروما (ضربه) که موجب آسیب به دندان می شود
• فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر از روی عادت (براکسیسم یا دندان قروچه)
• ترک های قدیمی روی دندان
• بیمار لثه پیشرفته

مشکلاتی که با عفونت پالپ دندان بروز پیدا می کنند

در صورتی که پالپ عفونی بدون درمان باقی بماند، مشکلات زیر می توانند بروز پیدا کنند:

• انتشار عفونت– به محضی که پالپ عفونی شود، قابلیت مبارزه با انتشار عفونت را از دست می دهد. اگر باکتری به حفره پالپ راه پیدا کند، تکثیر می شود. وقتی باکتری به داخل استخوان منتشر می شود، می تواند منجر به بروز عفونت یا آبسه اندودانتیک (یک پاکت یا تاول حاوی چرک) شود.
• تحلیل موضعی استخوان– عفونت می تواند در اطراف انتهای کانال ریشه عفونی گسترش یابد و موجب خوردگی استخوان فک اطراف شود.
• تحلیل استخوان– ممکن است لازم باشد دندان کشیده شود، که در توانایی فرد برای گاز زدن و جویدن اختلال ایجا می کند و اگر دندان به جلوی دهان نزدیک باشد، می تواند ظاهر را نیز تحت تأثیر قرار دهد. جایگزینی دندان از دست رفته با پروتزهای مصنوعی، بریج، یا ایمپلنت های دندانی پر هزینه است و ممکن است ممکن نباشد، مخصوصاً اگر عفونت قبلاً موجب تحلیل پیشرفته استخوان شده باشد.

تشخیص مشکلات پالپ

دندانپزشک به علائمی که ذکر می کنید دقت می کند و به بررسی دندان ها می پردازد و معاینات دیگر، مانند گرفتن تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس، را انجام می دهد. بعلاوه، این تصاویر به دندانپزشک کمک می کنند با مشخص نمودن اندازه، تعداد، شکل، و عمق ریشه ها، طرح درمان ریشه را بریزد، که نشان می دهد این فرایند چقدر پیچیده می تواند باشد.

فرایند عصب کشی

برای تکمیل فرایند عصب کشی، بسته به میزان دشواری انجام فرایند، ممکن است بیش از یک مرتبه مراجعه به دندانپزشک نیاز داشته باشید: فرایند دقیقی که دندانپزشک انتخاب می کند ممکن است با آنچه در اینجا شرح داده می شود مقداری متفاوت باشد.

درمان ریشه چهار هدف اصلی دارد:

1. زدودن پوسیدگی و عفونت فعال– هر گونه پر شدگی قدیمی یا پر شدگی که داخل روزنه ای ایجاد شده است، پوسیدگی دندان، بافت عفونی عصب، چرک و جرم تخلیه می شوند.
2. شکل دهی کانال ها– برای آنکه کانال های داخل دندان به خوبی پر شوند، باید به شکل تونل های توخالی شکل داده شده و به صورت صیقلی درآیند و عاری از هر گونه مواد غیر عادی و باکتر باقی مانده داخل آم باشند. این فرایند شکل دهد با استفاده از ابزارهای کوچک، و مواد و داروهای ضد عفونی کننده خاصی انجام می شود. ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد تا این ترکیبات بیشترین تأثیر را روی باکتری های مقاوم داخل دندان داشته باشند، و ممکن است لازم باشد این روند چند مرتبه تکرار شود.
3. پر کردن کانال ها– به منظور پیشگیری از بروز مجدد عفونت ناشی از باکتری ها در کانال های تو خالی داخل دندان، به طور موقت با مواد با دوامی سیل (مهر و موم) می شوند.
4. بازگرداندن مجدد عملکرد دندان به آن– برای حصول اطمینان از اینکه هیچ باکتری از محیط داخل دهان مجدداً به داخل دندان نفوذ نمی کند، یک ترمیم بزرگ (مانند روکش) روی دندان قرار داده می شود. دندان هایی که نیاز به درمان ریشه دارند، معمولاً بواسطه پوسیدگی یا شکستگی های قدیمی، بخش قابل توجهی از ساختار خود را از دست داده اند و ممکن است نیاز به حمایت بیشتر، در قالب روکش های پرسلاین، یا آلیاژ طلا، یا مواد مشابه داشته باشند.

اگر به دنبال متخصص عصب کشی و درمان ریشه در تهران هستید روی این قسمت کلیک کنید