آمالگام دندانی نوعی ماده است که برای پر کردن حفره های دندانی استفاده می شود که در نتیجه پوسیدگی دندان بوجود آمده اند. آمالگام دندانی ترکیبی از فلزات است، از جمله جیوه مایع (عنصری) و آلیاژ پودر شده که از نقره، قلع، و مس تشکیل شده است. تقریباً نیمی (50%) از آمالگام های دندانی از نظر وزنی جیوه عنصری است. خصوصیات شیمیایی جیوه عنصری باعث می شود که بتواند به ذرات آلیاژ نقره/ قلع/ مس واکنش نشان داده و با آنها پیوند بخورد و یک آمالگام تشکیل دهند.

پر شدگی هایی که از جنس آمالگام های دندانی هستند، به دلیل ظاهر نقره مانندی که دارند اغلب تحت عنوان “پر شدگی های نقره” نامیده می شوند، اگر چه استفاده از این اصطلاح توصیه نمی شود زیرا این اصطلاح به درستی مواد موجود در آمالگام را توصیف نمی کند.

هنگام جایگذاری آمالگام های دندانی، دندانپزشک ابتدا دندان را می تراشد تا قسمت های پوسیده آن را بردارد و سپس حفره دندان را برای جایگذاری پر شدگی آمالگام دندانی شکل می دهد. پس از آن، تحت شرایط ایمنی مناسب، دندانپزشک آلیاژ پودر شده قرار گرفته داخل کپسول را با جیوه مایع ترکیب می کند تا خمیر آمالگام شکل بگیرد. این خمیر نرم شده آمالگام داخل حفره آماده شده دندان قرار می گیرد و شکل داده می شود. این خمیر در آنجا به سرعت سفت می شود و به یک پر شدگی جامد تبدیل می شود.

سازمان غذا و دارو هر بار که اطلاعات جدیدی در مورد آمالگام های دندانی به دست می آید، آنها را به اطلاع عموم می رساند.

قبل از دریافت آمالگام های دندانی چه چیزهایی باید بدانیم؟

تصمیم گیری برای اینکه چه نوع موادی برای پر کردن دندان، به منظور درمان پوسیدگی دندان، استفاده شوند، انتخابی است که باید توسط شما و دندانپزشک شما انجام شود. همانطور که گزینه هایی که دارید را بررسی می کنید، باید اطلاعات زیر را در مورد پر شدگی های آمالگام های دندانی به خاطر داشته باشید.

مزایای آمالگام های دندانی

• محکم و با دوام بودن، بنابراین احتمال شکسته شدن آنها نسبت به دیگر انواع پر شدگی های دندانی کمتر است.
• در بیمارانی که به شدت در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند، برای آماده سازی های بزرگ دندانی، و نیز برای مکان هایی مفید هستند که رطوبت باعث می شود مواد دیگر مانند رزین ها به سختی با دندان پیوند بخورند.
• ارزان ترین نوع ماده ای که برای پر کردن دندان استفاده می شود.
• اغلب ممکن است حاشیه آمالگام دندان شکسته شود اما در واقع زیر سطح کاملاً مهر و موم شده است.
• آمالگام کمتر از مواد دیگری که در دسترس دندانپزشک هستند به تکنیک حساس است. علاوه بر این، این تنها ماده ای است که ممکن است هنگام قرار گیری در یک محیط مرطوب و آلوده کار کند.
• بیش از 150 سال است که در صدها میلیون بیمار در سراسر دنیا استفاده شده است.

مشکلات احتمالی آمالگام دندانی

• حاوی جیوه عنصری بودن
• از خود مقادیر اندکی جیوه به صورت بخار آزاد می کند که می تواند استنشاق شود و توسط ریه ها جذب شود. قرار گرفتن در معرض سطوح بالای بخارات جیوه، که ممکن است در برخی از محیط های شغلی اتفاق بیفتد، با تأثیرات منفی در مغز و کلیه ها همراه بوده است.
• ایجاد سیستم های عصبی در جنین ها، و کودکان کم سن ممکن است نسبت به اثرات مسموم کنندگی عصب بخارات جیوه حساسیت بیشتری داشته باشند.
• در مورد نتایج طولانی مدت آن روی سلامتی زنان باردار و جنین در حال رشد آنها، و کودکان زیر 6 سال، شامل نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، اطلاعات بسیار محدودی وجود دارد، و هیچ اطلاعات بالینی وجود ندارد. زنان باردار و والدین دارای کودکان زیر 6 سال که نگران عدم وجود اطلاعات بالینی در مورد نتایج طولانی مدت آن روی سلامتی هستند، باید با دندانپزشک خود صحبت کنند.
• گرچه شواهد موجود نشان نمی دهند که در جمعیت عمومی، قرار گرفتن در معرض جیوه موجود در آمالگام های دندانی منجر به اثرات سوعی روی سلامت شود، اما قرار گرفتن در معرض جیوه در گروه های افرادی که در فهرست زیر آمده اند می تواند خطرات بیشتری برای سلامت آنها داشته باشد. این افراد بیشتر مستعد ابتلا به عوارض جانبی احتمالی هستند که به طور کلی با جیوه همراه هستند.
• زنان باردار و جنین در حال رشد آنها.
• زنانی که برای باردار شدن برنامه ریزی می کنند.
• زنان شیرده و نوزاد تازه متولد شده یا شیرخوار آنها.
• کودکان، مخصوصاً کودکان کمتر از 6 سال.
• افراد مبتلا به بیماری عصبی قبلی.
• افرادی که اختلال عملکرد کلیه دارند.
• افرادی که افزایش حساسیت (آلرژی) شناخته شده به جیوه یا دیگر عناصر (نقره، مس، قلع) آمالگام های دندانی دارند.
• برخی افراد آلرژی یا دیگر حساسیت ها به جیوه یا دیگر عناصر آمالگام های دندانی (مانند نقره، مس، یا قلع) را دارند. آمالگام های دندانی می توانند باعث شوند این افراد دچار ضایعات دهانی یا دیگر واکنش های حساسیتی شوند.

اگر شما به هر یک از فلزات موجود در آمالگام های دندانی آلرژی یا هر نوع حساسیت دیگری دارید، نباید پر شدگی های آمالگام را دریافت کنید. شما می توانید در مورد دیگر گزینه های درمانی با دندانپزشک خود صحبت کنید.

چرا جیوه در آمالگام های دندانی استفاده می شود؟

تقریباً نیمی از پر شدگی های آمالگام های دندانی جیوه مایع است و نیمه دیگر پودر آلیاژ نقره، قلع، و مس است. جیوه برای چسباندن ذرات آلیاژ به یکدیگر و تبدیل آنها به یک ماده پر کننده محکم، با دوام، و جامد استفاده می شود. مشخصه های منحصربفرد جیوه (در دمای اتاق مایع است که به خوبی با پودر آلیاژ پیوند می خورد) آن را به یک عنصر مهم آمالگام های دندانی تبدیل می شود که به دوام آن مربوط می شود.

آیا جیوه موجود در آمالگام های دندانی همان جیوه موجود در برخی ماهی ها است؟

خیر. جیوه اشکال شیمیایی متفاوتی دارد: جیوه عنصری، جیوه غیر ارگانیک، و جیوه متیل. شکلی از جیوه همراه با آمالگام های دندانی جیوه عنصری است، که بخار جیوه آزاد می کند. شکلی از جیوه که در ماهی ها یافت می شود متیل جیوه است، نوعی جیوه ارگانیک. بخار جیوه اساساً از ریه ها جذب می شود. متیل جیوه اساساً از طریق دستگاه گوارشی جذب می شود. بدن این اشکال جیوه را به صورت متفاوتی تجزیه می کند و سطوح تحمل مختلفی برای بخار جیوه و متیل جیوه دارد. با این حال،  برخی از مطالعات اخیر نشان می دهند که جیوه غیر ارگانیک از آمالگام های دندانی و جیوه ارگانیک از غذاهای دریایی، داخل بدن می توانند به یکدیگر تغییر شکل دهند، و تشخیص بین تأثیرات احتمالی آنها برای سلامت دشوار می شود.

تجمع زیستی چیست؟

تجمع زیستی به انباشته شدن یا افزایش مداوم مواد شیمیایی در ارگان ها یا بافت های بدن گفته می شود. جیوه از آمالگام های دندانی و منابع دیگر (مانند ماهی) تجمع زیستی دارد. گرچه مقدار زیادی از جیوه (چه از آمالگام های دندانی یا از غذا) از بین می رود. اما بخشی از آن می تواند در مایعات و بافت های بدن از جمله کلیه ها و مغز جمع شود. با این حال، مطالعات نشان نداده اند که افزایش سطوح جیوه و تجمع زیستی ناشی از آمالگام های دندانی منجر به آسیب قابل تشخیص به اندام های هدف شود.

اگر نگران جیوه در آمالگام دندانی خود باشم، باید ماده پر کننده آن را تخلیه کنم؟

اگر پر شدگی دندانی شما در شرایط خوبی باشد و هیچ پوسیدگی زیر آن وجود نداشته باشد، سازمان غذا و دارو توصیه نمی کند که آمالگام دندانی خود را تخلیه یا تعویض کنید. برداشتن پر شدگی آمالگام دست نخورده منجر به از دست رفتن غیر ضروری ساختار سالم دندان ها و قرار گرفتن موقت در معرض افزایش بخار جیوه ای می شود که در طول روند تخلیه آزاد می شود. پر شدگی های آمالگام های دندانی هر فردی که دست نخورده باقی مانده اند، شامل گروه های حساس مانند زنان باردار و مادران شیرده و کودکان، به منظور پیشگیری از هر گونه بیماری یا وضعیت سلامتی، نباید تخلیه شوند، مگر آنکه از نظر پزشکی توسط متخصص ضروری تشخیص داده شود. در صورت داشتن یک بیماری (مخصوصاً حساسیت/ آلرژی به جیوه، یا بیماری عصبی/ کلیوی)، ممکن است نیاز به تخلیه و تعویض پر شدگی دندان توسط دندانپزشک داشته باشید.

نگرانی های مربوط به استفاده از آمالگام دندان در گروه های پر خطر

اطلاعات بررسی شده توسط سازمان غذا و دارو طی دو دهه اخیر به عدم اطمینان در مورد تأثیرات قرار گرفتن در معرض جیوه در آمالگام های دندانی، میزان قابل قبول قرار گرفتن در معرض بخار جیوه از آمالگام های دندانی، پتانسیل انباشته شدن جیوه در بدن، و نیز عدم اطمینان به این مطلب اشاره دارند که میزان انباشت جیوه از آمالگام های دندانی منجر به پیامدهای نامطلوبی برای سلامت می شود.

اکثر شواهد حاکی از این هستند که قرار گرفتن در معرض جیوه از آمالگام های دندانی منجر به اثرات منفی روی سلامتی در جمعیت عمومی نمی شود. قرار گرفتن در معرض جیوه ممکن است خطر بیشتری برای سلامتی در گروه های خاصی از افراد داشته باشد، که ممکن است بیشتر در معرض عوارض جانبی بالقوه مرتبط با جیوه باشند. این جمعیت های پر خطر عبارتند از:

• زنان باردار و جنین در حال رشد آنها
• زنانی که قصد باردار شدن دارند
• زنان شیرده و نوزادان تازه متولد شده آنها
• کودکان، مخصوصاً کودکان زیر 6 سال
• افرادی که از قبل بیماری های عصبی دارند
• افرادی که اختلال عملکرد کلیه دارند
• افرادی که حساسیت (آلرژی) شناخته شده نسبت به جیوه یا سایر اجزاء آمالگام های دندانی (نقره، مس، قلع) دارند.

اگر شما در هر یک از گروه های پر خطری که در بالا اشاره شد قرار دارید، اگر دندانپزشک شما فکر می کند ترمیم های (پر شدگی ها) غیر آمالگام مانند رزین کامپوزیت ها و سمان های گلاس آینومر برای ساختار و موقعیت دندان آسیب دیده شما مناسب هستند، و اگر هیچ سابقه واکنش آلرژیک یا حساسیت بیش از حدی به این مواد ندارید، سازمان غذا و دارو به شدت استفاده از آنها را توصیه می کند.

سازمان غذا و دارو توصیه نمی کند هیچ کسی پر شدگی آمالگام موجود در شرایط خوب را تخلیه کند مگر آنکه از نظر پزشکی توسط متخصص ضروری تلقی شود (به عنوان مثال، حساسیت بیش از حد مستند به مواد آمالگام). تخلیه پر شدگی های آمالگام که دست نخورده هستند منجر به از دست رفتن غیر ضروری ساختار سالم دندان و افزایش موقت قرار گرفتن در معرض بخار جیوه ای است که در طول فرایند تخلیه آزاد می شود.

دوام هر ترمیم دندانی علاوه بر موادی که برای پر کردن استفاده می شوند به عوامل متعدد دیگری بستگی دارد. برای کمک به دوام بیشتر دندان و پر شدگی تا حد امکان، باید رژیم غذایی سالمی داشته باشید، بهداشت دهان را به خوبی رعایت کنید و برای چکاپ های منظم دندانی مراجعه کنید. هر فردی باید راجع به گزینه های درمان، شامل مزایا و خطرات همراه با آنها، با دندانپزشک خود صحبت کند.