پالپ دندان ها برای سلامت فیزیولوژیکال دندان ها، مخصوصاً در اوایل شکل گیری دندان های دائم با ریشه های نابالغ ضروری است. بنابراین، درمان های پالپ متعددی وجود دارند که برای حفظ سلامت و یکپارچگی پالپ دندان انجام می شوند، زیرا به رشد فیزیولوژیکال دندان های دائم سالم با حفظ عملکرد در دراز مدت نیاز دارند. هدف درمان های پالپ اساساً حفظ دندان هایی است که تحت تأثیر پوسیدگی، عفونت، یا تروما قرار گرفته اند.

پالپوتومی و پالپکتومی از جمله پر استفاده ترین درمان های پالپ هستند، و انتخاب از بین آنها به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله حیات پالپ موجود، مقداری از دندان که درگیر شده است (بخش کرونال- تاجی- در مقایسه با بخش رادیکولار- ریشه ای)، وجود یا عدم وجود پالپیت برگشت پذیر/ برگشت ناپذیر، وجود یا عدم وجود پالپ نکروتیک شده (از دست رفته)، وضعیت استخوان ها و بافت های پیرامونی، وجود یا عدم وجود عفونت، آبسه، فیستول، یا کیست های زیرین. اساساً، پالپوتومی معمولاً گزینه درمانی در بیمارانی است که پالپ آنها زنده است، در حالی که پالپکتومی در مواردی ترجیح داده می شود که پالپ دندان زنده نیست. در این مقاله به مهمترین تفاوت های پالپوتومی و پالپکتومی می پردازیم.

پالپوتومی و پالپکتومی

مقایسه پالپوتومی و پالپکتومی

پالپوتومی فرایند برداشتن بخش تاجی یا کرونال پالپ دندان و پس از آن اعمال دارو است. از سوی دیگر، پالپکتومی به فرایند برداشتن کل محتوای داخل حفره پالپ و کانال ریشه آن است. در پالپکتومی، سپس کانال های ریشه با مواد مخصوصی پر می شوند که از بروز مجدد عفونت پیشگیری می کنند. پالپکتومی می تواند کامل انجام شود، که در این صورت کل پالپ تا آپیکال فورامن برداشته می شود، یا می تواند به صورت جزئی انجام شود، که در آن پالپ با یک اپکس باز یا یک ریشه که به طور کامل شکل نگرفته است، شکل داده می شود. مهمترین اهداف پالپکتومی پاکسازی و مسدود کردن کانال های ریشه و محافظت از آنها در برابر عفونت های احتمالی، و در پی آن، تحریک رشد فیزیولوژیکال و حفظ سلامت ریشه های دندان است.

پالپوتومی و پالپکتومی

تکنیک ها و مشکلات پالپوتومی

به منظور اجرای پالپوتومی، ابتدا اطراف دندانی که قرار است تحت درمان قرار بگیرد بی حس کننده موضعی تزریق می شود و دور آن با رابر دم پوشش داده می شود تا منطقه جراحی از بقیه حفره دهان ایزوله و جدا شود، تا آلودگی باکتریایی به حداقل میزان ممکن برسد. مرحله نخست تخلیه و تراش پوسیدگی های دندانی است که قابل مشاهده هستند، تا جایی که دسترسی به حفره پالپ وجود داشته باشد. سپس یک تکه پنبه روی آن قرار داده می شود تا مانع خونریزی شود. پس از ایجاد دسترسی کامل به پالپ دندان، دندانپزشک با استفاده از یک ابزار حفر کننده و مته گرد پالپ تاجی آن را تخلیه می کند. پس از آن، داخل آن دارو قرار داده می شود.

رایج ترین داروهایی که برای این هدف استفاده می شوند سولفات آهن ferric sulphate یا فرموکرزول formocresol هستند. در این مرحله، پنبه برداشته می شود، و دندانپزشک اطمینان حاصل می کند که هیچ خونریزی وجود ندارد. از آنجا که پالپوتومی مستلزم دستکاری بخش های عمیق پالپ دندان است، پالپیت مزمن و حاد از جمله پیامدهای آن هستند، به همین دلیل، باید اکسید روی اوژنول zinc oxide eugenol (ZOE) روی حفره دندانی اعمال شوند تا تأثیر آرام بخشی موقتی داشته باشند. در نهایت، یک روکش فلزی ضد زنگ روی دندان قرار داده می شود، و ترمیم تاجی قرار داده می شود.

مهمترین نکته ای که برای انجام پالپوتومی باید مد نظر قرار گیرد وجود پوسیدگی گسترده دندانی استکه لبه های حاشیه ای دندان را نیز درگیر کرده باشد و کشیدن دندان با مشکل مواجه شود. پالپوتومی فرایندی است که زمانی انجام آن انتخاب می شود که دندان زنده است و پریودنشیوم (بافت و استخوان های پیرامون دندان ها) سالم هستند و هیچ عفونت موضعی و آبسه ای وجود ندارد. در مواردی که فیستول دندان یا دردهای خود به خود و ناگهانی دندان وجود دارند، پالپوتومی ترجیح داده نمی شود. بعلاوه، در مواردی که پوسیدگی دندان گسترش یافته است و بخش رادیکولار پالپ دندان را درگیر کرده است، یا زمانی که پوسیدگی تا عمق کف حفره پالپ نفوذ کردخ است، این فرایند با مشکل مواجه می شود. علاوه بر این، در صورت تحلیل استخوان داخل بخش رادیکولار، پالپوتومی با مشکل مواجه می شود.

مشکلات پس از پالپوتومی معمولاً خفیف هستند. بروز درد چندان دور از انتظار نیست، که آن هم به دلیل التهاب بافت نرم اطراف در نتیجه دستکاری هایی است که طی این فرایند صورت می گیرد، با این حال، معمولاً خفیف است و می تواند به صورت خود به خود برطرف شود. از سوی دیگر، دردهای شدید و مداوم از جمله علائم بزرگی هستند که نشان می دهند مداخلات دندانپزشکی بیشتر یا کشیدن دندان ضروری است. پس از پالپوتومی، دندان ها آسیب پذیر و مستعد شکسته شدن می شوند. خطر شکسته شدن دندان می تواند با اعمال پر شدگی محکم و قرار گیری یک روکش با دوام به حداقل برسد. تغییر رنگ دندان یکی دیگر از عوارض اجتناب ناپذیر پالپوتومی است، مشکلات و عوارض ناشی از داروی بی حس کننده نیز غیر معمول نیستند.

در مقاله بعد راجع به تکنیک پالپکتومی توضیح خواهیم داد و اینکه در چه مواردی کاربرد دارد و چه مشکلاتی ممکن است بروز پیدا کنند…

اگر به متخصص درمان ریشه و عصب کشی در تهران نیازمندید با ما در تماس باشید.